การคุ้มครองสิทธิทางศาล คือ การคุ้มครองสิทธิของประชาชนตามที่ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บัญญัติให้เป็นอำนาจหน้าที่ของพนักงานอัยการ เช่น การร้องขอให้ศาลตั้งผู้จัดการมรดก ร้องขอตั้งผู้ปกครอง ร้องขอให้ศาลสั่งเป็นคนสาบสูญ ฯลฯ

โดยปกติ พนักงานอัยการจะรับดำเนินการคุ้มครองสิทธิทางศาลให้ทุกเรื่องโดยไม่คำนึงถึงฐานะรายได้ของผู้ร้องขอ แต่ต้องไม่เป็นการฝ่าฝืนหรือหลีกเลี่ยงกฎหมาย ยึดหลักการให้บริการโดยรวดเร็วและเป็นธรรม

กระบวนการร้องขอตั้งผู้จัดการมรดก

1.ผู้ร้องขอ มาติดต่อด้วยตนเอง แจ้งว่า ขอให้พนักงานอัยการยื่นคำร้องขอเป็นผู้จัดการมรดก ของผู้ตาย

2.เจ้าหน้าที่ สอบถาม เรื่องทายาทที่มีสิทธิรับมรดก แจ้งเรื่องเอกสารที่ต้องใช้ จำนวนเอกสารที่ต้องใช้

3.เมื่อผู้ร้อง ไปจัดเตรียม เรื่องเอกสาร และ พาทายาท ลงชื่อให้ความยินยอม เรียบร้อยแล้ว

4.หากเอกสาร ครบถ้วน และทายาท ลงชื่อ เรียบร้อยทุกคนแล้ว เจ้าหน้าที่ /นิติกร รับเอกสาร ครบถ้วน จะเสนอ พนักงานอัยการ เพื่อทำคำร้อง

5. เมื่อพนักงานอัยการ ทำคำร้องเสร็จแล้ว เจ้าหน้าที่ จะแจ้งเรื่องค่าธรรมเนียมศาลให้แก่ผู้ร้องขอ(ทางโทรศัพท์) เพื่อจ่ายค่าธรรมเนียมศาล

6.เจ้าหน้าที่ /นิติกร ไปยื่นคำร้องต่อศาล และศาลจะกำหนดวันนัด ขึ้นศาล

7.สำนักงานอัยการ แจ้งกำหนดนัดขึ้นศาลให้ท่าน และท่านต้องมีหน้าที่ไปศาล ตาม วัน เวลาที่กำหนด

8.เมื่อถึงวันนัด ท่านต้อง จัดเตรียม ต้นฉบับเอกสาร เพื่อให้ผู้พิพากษา ตรวจสอบความถูกต้องของต้นฉบับ

9.เมื่อผู้พิพากษา เห็นว่า เอกสารถูกต้องครบถ้วน และ ท่านมีคุณสมบัติ และเป็นทายาท ของเจ้ามรดก มีสิทธิเป็นผู้จัดการมรดกของคนตายได้ ผู้พิพากษาจะมีคำสั่งตั้งท่านเป็นผู้จัดการมรดก

10.ให้ท่านติดต่อขอคัดคำสั่งที่ ศาลจังหวัด(ศาลจังหวัดพิษณุโลก) เพื่อขอคัดคำสั่งตั้งผู้จัดการมรดก เพื่อนำไปติดต่อ กับเจ้าหน้าที่ เกี่ยวกับทรัพย์ ขอรับโอนมรดก ของผู้ตาย มาแบ่งปันแก่ทายาทต่อไป

กรณี ร้องขอเป็นผู้อนุบาล

เมื่อบุคคลเกิดมามีสภาพบุคคลตามกฎหมายแล้ว ต่อมามีเหตุบกพร่องทางสุขภาพวิกลจริต หรือเป็นบ้าขาดสติสัมปชัญญะ ไม่สามารถทำงานได้เช่นคนปกติ หากร้ายแรงถึงขนาดก็อาจส่งผลต่อความสามารถในการใช้สิทธิ หรือความสามารถในการทำนิติกรรมของบุคคลได้ ซึ่งบุคคลเหล่านี้ควรได้รับความคุ้มครองโดยกฎหมาย เพื่อเป็นการลดความได้เปรียบเสียเปรียบ เพราะเหตุที่เขาหย่อนหรือบกพร่องในความสามารถในการทำกิจกรรมในการทำงานต่าง ๆ หรือความสามารถในการทำนิติกรรม

ส่วนบุคคลที่มีความบกพร่องทางกาย หรือจิตใจ แต่ไม่ถึงขนาดวิกลจริต หรือบุคคลที่บกพร่องในความประพฤติ นอกจากผู้เยาว์และคนไร้ความสามารถแล้ว ยังมีบุคคลอีกจำพวกหนึ่งที่หย่อนความสามารถ คือ คนเสมือนไร้ความสามารถ เนื่องจากบุคคลบางคนมีเหตุบกพร่องบางอย่าง เช่น จิตฟั่นเฟือนหรือประพฤติสุรุ่ยสุร่าย เสพเพลเป็นอาจิณ ฯลฯ อาจถูกศาลมีคำสั่งให้เป็นคนเสมือนไร้ความสารถ ให้อยู่ภายใต้ความพิทักษ์ของบุคคลอีกคนหนึ่งเรียกค่าผู้พิทักษ์หรือผู้อนุบาล และตาม ประมวลกฎหมยแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 28 ถ้าคู่สมรสก็ดี ผู้บุพการีกล่าวคือ บิดา มารดา ปู่ย่า ตายาย ทวดก็ดี ผู้สืบสันดาน กล่าวคือ ลูกหลาน เหลน ลื่อก็ดี ผู้ปกครองหรือผู้ทักษ์ก็ดี ผู้ซึ่งปกครองดูแลบุคคลนั้นอยู่ก็ดีหรือพนักงานอัยการก็ดี ร้องขอต่อศาลให้สั่งให้บุคคลบุคคลวิจริตผู้นั้นเป็นคนไร้ความสามารถ ศาลจะสั่งให้บุคคลวิกลจริตผู้นั้นเป็นคนไร้ความสามารถ

เอกสารที่ต้องใช้ในการยื่นคำร้องขอเป็นคนไร้/เสมือนไร้ความสามารถ

1. สิ่งสำคัญที่สุด คือ ใบรับรองแพทย์ จากโรงพยาบาล ว่าบุคคลนั้น ไม่สามารถจัดการเกี่ยวกับทรัพย์สิน ทำนิติกรรมด้วยตนเองไม่ได้
2. สำเนาทะเบียนบ้านพร้อมสำเนาบัตรประชาชนผู้ร้อง ถ่ายเอกสาร 3 ชุด
3. สำเนาทะเบียนบ้านพร้อมสำเนาบัตรประชาชนหรือสำเนาบัตรผู้พิการ ของผู้ป่วย ถ่ายเอกสาร 3 ชุด
4. สำเนาสูติบัตรของผู้ป่วย (หากเป็นผู้เยาว์) ถ่ายเอกสาร 3 ชุด
5. สำเนาใบสำคัญการสมรสพร้อมสำเนาบัตรประชาชนของ (บิดา-มารดา) ถ่ายเอกสาร 3 ชุด
6. ใบรับรองแพทย์ ถ่ายเอกสาร 3 ชุด.บัตรประจำคนผู้พิการ ถ่ายเอกสาร 3 ชุด (ถ้ามี)
7. ภาพถ่ายของผู้ป่วย หลายอิริยาบถ เช่น กิน นอน การให้อาหารทางสายยาง จำนวน 3 ชุด
8. สำเนาทะเบียนบ้าน (บิดา-มารดา) ถ่ายเอกสาร 3 ชุด
9. หนังสือให้ความยินยอมของผู้มีส่วนได้เสีย (ทำที่สำนักงานอัยการ) ต้องมาลงชื่อที่สำนักงานอัยการ
10. เงินค่าธรรมเนียมศาล (ค่าคำร้อง ,ค่านำหมาย(หากมี) ผู้ร้องเป็นผู้รับผิดชอบจ่าย และค่าธรรมเนียมนี้เป็นไปตามระเบียบของศาลที่เรียกเก็บ

***ในการดำเนินการพนักงานอัยการสำนักงานอัยการคุ้มครองสิทธิและช่วยเหลือทางกฎหมายและการบังคับคดี บริการให้โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย และค่าบริการใดๆ เพราะเป็นหน้าที่ของ พนักงานอัยการ ตามกฎหมาย ประชาชนที่มาขอรับบริการ คงเสียค่าธรรมเนียม ในชั้นศาล ตามที่ศาล กำหนดไว้เท่านั้น